محبوبترین چیز از نظر امام علیه السلام، صدقه ی نهانی بود که هیچ کس از آن با خبر نباشد و می خواست خود و فقرایی را که به آنها چیزی می دهد به محبت خدا ارتباط دهد و هدفش رابطه ی استوار با برادران مسلمان فقیر و تهیدست بود و همواره دیگران را به صدقه ی پنهانی تشویق می فرمود و می گفت:

«صدقه ی نهانی آتش خشم را خدا خاموش می کند.» [1] .

بارها در ظلمت شب از خانه بیرون می شد و هدایا و عطاهای خود رابه مستمندان می رساند در حالی که صورتش را پوشانده بود و از آنان پنهان می داشت و فقرا با مرحمت آن حضرت در شب هنگامی عادت کرده بودند، از این رو در خانه ها می ایستادند تا وقتی که امام را می دیدند خوشحال می شدند و به هم مژده می دادند و می گفتند صاحب انبان آمد. [2] امام علیه السلام پسر عمویی داشت، شبانه به نزد او می رفت و شخصا به او مبلغی می داد اما او که نمی دانست می گفت: علی بن حسین از من دستگیری نمی کند! ونفرین می کرد، امام نیز می شنید و چشم پوشی می نمود و خودش را به او معرفی نمی کرد، چون امام علیه السلام از دنیا رفت آن وقت متوجه شد آن کسی که شبانه به او کمک می رسانیده، امام علیه السلام بوده است، این بود که بعدها بر سر قبر امام می رفت و گریه می کرد و عذر خواهی می نمود. [3] .

ابن عایشه می گوید: از مردم مدینه شنیدم که می گفتند: صدقه ی نهانی از ما



[ صفحه 134]



قطع نشد مگر وقتی که علی بن حسین (ع) از دنیا رفت. [4] مورخان نقل کرده اند که گروهی از مردم مدینه از این راه زندگی می کردند و نمی دانستند که چه کسی وسایل زندگی آنها را فراهم می کند، وقتی که امام علی بن حسین علیهماالسلام از دنیا رفت دیدند آنچه شبها برای آنها می آوردند قطع شد. [5] امام علیه السلام نماز و کمکهای خود را به شدت از چشم مردم پنهان می داشت و هرگاه چیزی به کسی می داد، صورتش را می پوشاند تا او را نشناسد. [6] .

ذهبی می گوید: امام سجاد (ع) صدقه ی فراوان، آن هم دور از انظار مردم می داد [7] .

امام علیه السلام، غذایی را که بین فقرا تقسیم می کرد در انبانی قرار می داد و به پشت مبارکش می گرفت و می برد، از این رو در پشت حضرت اثر آن باقی بود. [8] یعقوبی نقل می کند: وقتی که امام سجاد علیه السلام را غسل می دادند، روی شانه های آن حضرت پینه ای مانند پینه ی زانوی شتر دیدند، از اعضای خانواده اش پرسیدند که این اثر چیست؟ گفتند: اثر بردن غذا در شبهاست که به منازل فقرا می برد. [9] .

به هر حال، صدقات آن حضرت در پنهانی یکی از بزرگترین امور خیریه بوده و بیش از همه در پیشگاه خدا اجر و مزد دارد